Zee-egels

Fossiele zee-egels

De Echinoidea (Zee-egels) zijn een aparte klasse binnen de stekelhuidigen. Onder de Echinoidea vallen onder andere de zee-appels, Zeeklitten, en zanddollars. Zee-egels zijn min of meer bolvormig, ovaal, hartvormig of schijfvormig.

Biologie

De zee-egels variëren in grote van 3 tot 10 centimeter. De dieren zijn 5 kantig symmetrisch. En hebben een intern skelet dat bestaat uit platen, op deze platen zitten Tuberkels (Bobbels). Op de tuberkels zitten de stekels die verschillende functies hebben. Zoals het vasthechten aan de bodem, verdediging en het graven. De meeste zee-egels zijn herbivoren die leven op algen en wier, toch zijn er ook carnivore soorten. Het voedsel vermalen zij met een kauw-orgaan genaamd ; de lantaarn van aristotiles. Dit orgaan bestaat uit een aantal platen die de zee-egels op en neer kunnen bewegen om het voedsel te malen. Via de mond gaat het voedsel vervolgens door de darm naar de anus. De anus kan zowel aan de bovenkant als aan de zijkant van de egel zitten afhankelijk van de soort.

Evolutie van zee-egels

De 1^e zee-egels Ordovicium

De oudste zee-egel restanten stammen uit het Ordovicium en zijn zo’n 450 miljoen jaar oud. Het waren primitieve die waarschijnlijk graasde op algenkorsten. Deze zee-egels leefden in de rustige delen van ondiepe voedselrijke zeeën. In het begin waren de zee-egels nog erg onsuccesvol omdat zij grote concurrentie hadden van andere grazers op de bodem.

De opkomst in het Jura

Aan het begin van de jura periode zo’n 210 miljoen jaar geleden komt verandering in de positie van de zee-egels. Door hun lichaam aan te passen aan de omstandigheden konden de zee-egels nieuwe gebieden exploiteren. Om hierdoor hun concurrenten te slim af zijn. De belangrijkste stappen in deze evolutie waren dat de zee-egels niet langer alleen rond bleven (regulaire zee-egels). Er ontstonden allerlei vormen (iregulaire zee-egels). Daarnaast veranderde de positie van de organen, tot nu toe zat de mond onder en de anus boven. In het jura verschijnen echter de eerste egels die de mond aan de zijkant hebben en ook een anus die zich naar een andere positie verplaatst. Ook worden de stekels kleiner en nemen in aantal toe. Het dieet veranderd en varieert per groepen zee-egels. Niet alleen zijn er algengrazers er zijn ook soorten die door het sediment zeven op zoek naar voedseldeeltjes enzovoort. Door alle veranderingen zijn zee-egels tot op de dag van vandaar erg succesvol.

De fossiele zee-egels

Vaak nemen de zee-egels in amateur-collecties een ondergeschikte plaats in. Dit is zonde want door de enorme verscheidenheid aan vormen en hun algemene voorkomen zijn ook zeker fossiele zee-egels de moeite waard om te verzamelen. Deze dieren hebben een grote kans om te fossiliseren omdat zij allemaal een hard kalkstenen skelet hebben en stekels. Niet alleen het skelet blijft goed bewaard maar ook het skelet is erg hard en fossiliseren dus goed.

Regulair en iregulair

Het is net al even genoemd regulair en iregulair deze twee termen hebben van belang op de bouw van de zee-egel, de vorm en de plek waar de anus zich bevind. Zoals vermeld zijn de regulaire zee egels de primitivere soorten en zijn de iregulaire soorten beter ontwikkeld. De precieze verschillen zijn hier onder aangegeven.

Definitie reguaire zee egels ;

– 5stralig symetrisch
– anus aan de bovenkant
– mond aan de onderkant

Definitie iregulaire zee egels ;

– Mond aan de onderkant

– anus aan de onder of zijkant

– 2zijdig symmetrisch

– Minder regelmatig van vorm(en)

Taxonomische indeling

De zee-egels zijn onderverdeeld in een aantal orde’s, twee van die ordes zijn inmiddels uitgestorven.

– Cidaroidea
– Aspidodiademtoida
– Diadematoida
– Micropygoida
– Pedinoida
– Salenioida
– Phymosamatoida †
– Arabicoida
– Camarodonta
– Stompneustoida
– Spatangoida
– Holasteroida
– Cassiduloida
– Clypeasteroida
– Echinolampadoida
– echinoneoida
– Holctypoida †
– Echinothurioida