Alles over Haaientanden

Geplaatst op 9-11-2018 door Ibe van Oort

Alles over Fossielen Haaientanden

Deze week alles over fossielen haaientanden een onderwerp waar velen zich voor interesseren. De haaien behoren net als de roggen en chimaera’s tot de chondrichthyes de kraakbeenvissen. In tegenstelling tot de beenvissen bestaat het bot uit kraakbeen. Het zijn bijna allemaal toproofdieren en vele staan aan de top van hun voedselketen. Helaas heeft het kraakbeen voor fossielen verzamelaars een enorm nadeel. Het is namelijk niet heel hard, daarom heeft het een slechte kans op fossilisatie. Hierom zijn er (op de uitzonderingen na) alleen tanden, wervels en afdrukken bekent. De tanden zien we het vaakst terug, deze lichaamsdelen zijn dan ook het hardst. En daarnaast produceert de gemiddelde haai erg veel tanden in zijn leven. Als er één haaientand in het gebit is versleten zitten er al 3 nieuwe tanden voor in de plaats.

De (geschiedkundige) menselijke interpretaties rondom Haaientanden

De eerst ontdekte haaientanden zijn gevonden door Pliny the Elder die geloofde dat de tanden objecten waren die tijdens een maan eclips naar beneden vielen. Ook is er gedacht dat de grote driehoekige haaientanden versteende drakentongen of slangentongen waren. Men dacht dat deze versteende slangentongen giftig waren. Maar pas in 1611 werden ze voor het eerst correct geïnterpreteerd door de italiaanse naturalist Fabio Colonna die ze correct noemde als versteende haaientanden.

De taxonomie van haaien roggen en chimaera’s

De chondrichthyes zijn onder verdeeld in de groepen ;

Batoidea (roggen)

Raijformes

Mylobatiformes

Pristiformes

Rhiniformes

Torpediniformes

Selachimorpha (Haaien)

Hexanchiformes (Grauwe haaien)

Pristiophoriformes (Zaaghaaien)

Squaliformes (Doornhaaien)

Squatiniformes (Zee-engelen)

Heterodontiformes (Varkenshaaien)
Orectolobiformes (Bakerhaaien)

Lamniformes (Makreelhaaien)

Carchariniformes (Grondhaaien)

Holocephali (Chimaera’s)

Chimaeriformes (Draakvissen)

Er zijn vandaag de dag nog ongeveer 400 soorten haaien en 600 (pijlstaart)roggen. Helaas worden veel van deze dieren bedreigt. Van de draakvissen is niet zo veel bekend omdat dit diepzee dieren zijn, die zich zelden laten zien.

Biologie van haaien en roggen

Haaien, roggen en andere kraakbeenvissen hebben een skelet dat uit kraakbeen bestaat. Haaien regelen hun drijfvermogen met hun vinnen en reguleren dit door de vetinhoud van hun bijzonder grote lever aan te passen. Beenvissen hierintegen regelen het drijfvermogen door middel van een zwemblaas, die ze vol en leeg kunnen laten lopen om zo lager of hoger te drijven. Een bijzondere eigenschap van kraakbeenvissen is dat zij elektrische signalen waarnemen met een apart zintuig; de ampullen van Lorenzini. Dit zijn een soort kleine poriën. Wanneer spieren van bijvoorbeeld vissen bewegen zenden zij kleine elektrische signalen uit, die met dit zintuig vervolgens opvangen worden. Hierdoor kunnen haaien prooien die onder het zand of achter rotsen verborgen zitten makkelijker vinden. Ook wanneer het ‘s nachts niet goed zichtbaar is, is het voor deze dieren zo gemakkelijker om prooien op te sporen en te verzwelgen.

Megalodon

De fossiele haaiensoort die mensen het meest fascineert is C. megalodon een uitgestorven haai uit het mioceen +/- 18 miljoen jaar geleden tot en met het plioceen of begin pleistoceen. Over het uitsterven is veel discussie maar het wordt onder andere toegeschreven aan klimaatveranderingen. Alles wat (net als bij andere haaien en roggen) wordt terug gevonden zijn de tanden en heel af en toe de net zo enorme wervels. De grootste tanden bereiken de lengte van een volwassen mensenhand. En de haai zelf wordt geschat op een maximale grootte van maar liefst achttien meter. Ook over de voorouders en de relatie tot de grote witte haai word vol op gediscuseerd.

Evolutie

De oudst bekende haaien dateren uit het siluur ongeveer 435 miljoen jaar terug. Een bijzonder lange tijd hebben zij zich kunnen handhaven en zo uit te groeien tot de toproofdieren van onze zeeën.

Haaientanden

De tand van een haai bestaat uit een wortel een kroon en in veel gevallen bijtspitsen. Je hebt de labiale zijde en de linguale zijde. In de afbeelding hier onder zijn deze en andere kenmerken van een haaientand bij gevoegd.

Sommige tanden hebben hiernaast striaties, dit zijn kleine groeven die een belangrijk kenmerk vormen tijdens de determinatie zie foto hierbeneden ;

Pathologische tanden

Omdat haaien zo vaak hun tanden wisselen is de kans op pathologische of wel misvormde tanden groter. Hoewel het nog steeds zeldzaam is zien we ook in fossiele tanden af en toe pathologische afwijkingen terug. Volgens wetenschappers is de voornaamste reden van deze afwijkingen dat de tandkiemen worden aangetast door een “ vreemd ” voorwerp zoals een roggenstekel of ander object.

Online aankopen & hoge prijzen

Ook op het internet zijn er veel aanbieders, en hoewel de prijs van veel tanden steeds verder omhoog gaat blijft het voor verzamelaars altijd de moeite waard om eens goed te kijken. Natuurlijk heeft ibe’s naturalhistory altijd het mooiste en best betaalbare aanbod aan fossielen haaientanden op het internet! Zie daarvoor Fossielen > Fossielen haaientanden.

Als laatste nog een foto serie uit eigen verzameling;