Tweekleppigen
Alles over Bivalven!
Deze week alles over bivalven. Ja, het is een dagje later dan gewoonlijk maar er zijn een aantal technische foutjes geweest die de boel hebben vertraagd. Dus bij deze alsnog het blog en het is extra interessant want ik behandel nu zowel de recente als de fossiele bivalven (tweekleppigen).
Anatomie van tweekleppigen
Tweekleppigen variëren sterk in vorm en gewoontes. Zo heb je soorten die zich zelf ingraven in de bodem. Soorten die half ingegraven zitten, soorten die op de bodem vast zitten en soorten die zelfs vrij kunnen zwemmen. De mantel is het dunne membraam dat het dier bedekt. Tweekleppigen hebben minder complexe zenuwen dan andere weekdieren daarnaast hebben zij geen hersens. Sensorische organen zijn niet goed ontwikkeld en bevinden zich achter de mantel. Bijvoorbeeld de tatocysten, deze helpen om oriëntatie waar te nemen en te corrigeren. Veel tweekleppigen hebben geen ogen maar soorten uit de familie van de; acroidea, limopsoidea, mytiloidea, anomoidea, ostreoidea en limoidea hebben simpele ogen op de rand van de mantel. Bivalven hebben een bloedsomloop en een hart met drie kamers. Zuurstof word opgenomen van uit de kieuwen. De kieuwen hangen in de mantelholte. Hoewel alle bivalven kieuwen hebben kunnen een aantal soorten een paar uur zonder water overleven. Dit zijn voornamelijk soorten uit de getijde zone. De meeste soorten zijn filtervoeders die voedseldeeltjes als fytoplankton uit het water vangen. Ook zijn er soorten die de bodem afschrapen op zoek naar voedsel. Ook de schelp heeft een heel aantal kenmerken die voor verzamelaars erg belangrijk zijn. De schelp is tenslotte het gedeelte wat verzameld wordt. In de afbeeldingen hieronder zal je enkele van deze kenmerken terug zien.
Evolutie
De eerste bivalven verschijnen aan het begin van het cambrium zo’n 500 miljoen jaar geleden. Echter namen de aantallen pas explosief toe na de perm trias extinctie. Dit komt omdat hun concurrenten de brachiopoden hier een enorme klap hebben gemaakt en er zijn er toen ook veel brachiopoden verdwenen. Wat ruimte gaf voor de tweekleppigen om zich verder te ontwikkelen tot de diverse groep die ze vandaag de dag nog steeds zijn. Er zijn dan ook bijzonder veel moderne soorten, zo’n 9200 dit in tegenstelling tot de brachiopoden waar er nog maar zo’n 200 soorten van in leven zijn.
Fossielen herkennen
Ook in ons land zijn er volop gelegenheden om fossielen tweekleppigen te verzamelen maar hoe herken je ze? Holocene dus relatief jonge fossielen schelpen hebben vaak een blauwachtige kleur terwijl oudere schelpen vaak bleekwit of grijs zijn. Ook zijn ze vaak dikker en laten zij geen licht door wanneer je er een lampje van bijvoorbeeld je mobiele telefoon onder houdt.
Fossielen verzamelen
Nu je weet hoe je fossielen kunt herkennen moet je alleen nog weten waar ze gevonden worden. Dit kan bijvoorbeeld langs de hele Nederlandse kust met als hotspots; Het Zwin, De Zwarte polder, Cadzand, de 2e Maasvlakte, de Zandmotor en de Waddeneilanden. Ook zijn fossiele schelpen te vinden in het krijt van Limburg, in hetmioceen van Miste en in het trias van Winterswijk. Enkele van deze locaties zijn echter gesloten voor verzamelaars.
Microschelpen
Naast de allergrootste soort, de doopvondschelp (Tridinca gigas) die 120 cm kan worden, zijn er ook hele kleine soorten. Zodra ze kleiner zijn als een centimeter noemen we deze microschelpen. Vaak is er een goede binoculair nodig om deze schelpen te kunnen bekijken. Ook het opbergen, verzamelen en identificeren is een lastige klus. Bij het verzamelen pak je geen losse exemplaren op zoals men dit normaal zou doen, hiervoor zijn ze simpelweg te klein. Daarom scheppen we bijvoorbeeld op een strand gewoon wat van de bovenste zandlaag in een zakje, waarna we dit thuis verder uitzoeken. Zijn de schelpjes nog rond de centimeter groot, dan zijn micromount doosjes in principe voldoende maar voor nog kleinere exemplaren worden vaak reageerbuisjes gebruikt.
Reacties
Let op: HTML wordt niet vertaald!